Russian version English version Nederlandse versie

Een worm als wondermiddel!

Hoezo een slijmerige, vampierachtige zuiger? Toevallig is het speeksel van dit ‘ongedierte’ wel pijnstillend, ontstekingsremmende en antibiotisch! De bloedzuiger wordt dan ook steeds vaker ingezet door chirurgen en andere artsen.

In oktober 1886 werd de 46-jarige Franse bacterioloog Louis Pasteur getroffen door een herseninfarct, waardoor hij halfzijdig verlamd raakte. Pasteur had flink de pest in vooral omdat hij op het punt een aantal belangrijke ontdekkingen te presenteren. De verlamming maakte hem het spreken onmogelijk. De beroemdste artsen van die tijd haastten zich naar Pasteurs ziekbed. Zij namen tenslotte het besluit zestien bloedzuigers achter zijn oren te plaatsen. Volgens het bewaarde journaal kon de wetenschapper binnen enkele uren weer spreken en was hij een paar weken later volledig hersteld.
Dit soort gedocumenteerde resultaten ten spijt werd het gebruikt van de bloedzuiger rond het begin van de vorige eeuw door de opkomende moderne geneeskunde tot kwakzalverij bestempeld. Toch waren de observaties minder achterlijk dan de alwetende heelmeesters in Leiden en Utrecht konden bevroeden. De bloedzuiger is bezig aan een flitsende rentree in de geneeskunde. Ze verlichten het leven van reumapatiënten, blijken inderdaad de schade na een beroerte te kunnen beperken en kunnen amputatie van zwaar verminkte ledematen voorkomen.
In dat laatste toepassingsgebied – de reconstructiegeneeskunde – heeft de bloedzuiger zich tot nog toe het best bewezen. Vooral in Engeland en Frankrijk voorkomt het wormpje complicaties. “Bij het aanzetten van afgerukte handen, tenen, vingers, benen en armen, maar ook bij reconstructieve borstoperaties, hebben wij chirurgen vaak grote moeite met het aan elkaar naaien van adertjes, de dunwandige, afvoerende bloedvaatjes”, zegt de Londense reconstructiechirurg dr. Ken Dunn. “Daardoor bestaat het risico op stasis, een situatie waarin de wel goed gehechte slagaders voldoende zuurstofrijk bloed aanvoeren, maar waarin dat bloed niet goed wordt afgevoerd. Je krijgt dan een soort opstopping. Als je daar niets aan doet, sterft het weefsel af en moet je opnieuw amputeren om het leven van de patiënt niet in gevaar te brengen”
Dunn en collega’s omzeilen dit probleem door bloedzuigers op probleemgebied te plaatsen. “De bloedzuiger zet zijn drie microscopisch kleine tandjes in de huid en brengt de stof hirudine in, een extreem krachtige bloedverdunner. Daardoor ontstaat bij de patiënt een kleine, ongevaarlijke bloeding die lang aanhoudt. Andere stoffen in het speeksel van de worm werken pijnstillend, ontstekingsremmend en zelfs antibiotisch. Als je gewoon een gaatje zou prikken, blijft het bloed niet vloeien en zit je met infectiegevaar. De bloedzuiger zuigt in enkele uren tijd vele malen zijn eigen gewicht aan bloed op en wordt dan vervangen door een ‘collega’. Op die manier wordt een eventuele stagnatie in het wondgebied snel ongedaan gemaakt. De afvoerende bloedvaatjes krijgen zo de tijd om op natuurlijke wijze te helen. Zodra de circulatie volledig is hersteld - doorgaans na drie tot vijf dagen – neemt de patiënt afscheid van zijn ‘huisdier’. Er lopen al heel wat mensen rond die het behoud van een lichaamsdeel danken aan de bloedzuiger.

Bloedzuigers, die in Rusland al sinds jaar en dag dienst doen in de reguliere geneeskunde, zijn inmiddels als officieel ‘medisch instrument’ toegelaten door de Amerikaanse Food and Drug Administration. Ze worden voornamelijk gekweekt in speciale steriele bloedzuigerkwekerijen in Engeland, Frankrijk, en Rusland en worden geleverd in plastic containers. Hirudine, de bloedverdunnende, stolseloplossende stof in het speeksel van de worm, wordt nagemaakt met behulp van recombinant dna-techniek en heeft in recent onderzoek bewezen de gevolgen van een herseninfarct te kunnen beperken en het herstel van patiënten te bespoedigen. Tenslotte zijn de beestjes ook een mogelijke uitkomst voor mensen met artritis, een veel voorkomende vorm van reuma. Duitse onderzoekers deelden 51 patiënten met door artritis aangetaste pijnlijke kniegewrichten op in twee groepen. De ene groep werd behandeld met diclofenac, een populaire ontstekingsremmer, de andere groep een eenmalige, plaatselijke behandeling van een uur met zes ŕ zeven bloedzuigers.
Na een week bleken in de ‘bloedzuigergroep’ nauwelijks nog pijnlijke knieën voor te komen, terwijl de pillenslikkende artritislijders slechts minimale verlichting rapporteerden. Het effect van die ene behandeling hield bovendien ten minste 91 dagen stand (daarna werd de studie beëindigd). Dat maakt het volgens de betrokken onderzoekers onwaarschijnlijk dat het placebo-effect, dat bij dit soort experimenten niet uit te sluiten valt, een rol van betekenis heeft gespeeld. “Artritis van de knie is een gemeen pijnlijke geschiedenis,” zegt studieleider dr. Gustav J.Dobos van de Kliniek Essen-Mitten. ”Als patiënten zonder pijnstiller een trap op of af moeten, ervaren ze felle pijnscheuten, die niet gemakkelijk met suggestie ongedaan zijn te maken.” Ook Dobos wijst erop dat het speeksel van de bloedzuigers behalve bloedverdunnend, ook sterk ontstekingsremmend en pijnstillend werkt. “Uiteindelijk leidt dit soort onderzoek van nieuw pijnstillers en ontstekingsremmers, maar het namaken van zulke biologische substanties is erg duur en we weten niet of er misschien nog onbekende stoffen aan het werk zijn. We houden het dus voorlopig maar op de levende have. “Volgens de arts valt het met de angst van patiënten voor het slijmerige ‘ongedierte’ reuze mee. “Nogmaals, de pijn van artritis is geen pretje. En zo’n bloedzuiger voel je niet.”

Zaanse Arts zweert bij ‘levende naalden’

Keren de meeste Europese ziekenhuizen slechts schoorvoetend terug naar deze antieke medische metgezel, de Zaandamse arts Aislou Guiliazova gebruikt ze dagelijks in haar praktijk en wel tegen uiteenlopende kwalen. Guiliazova werkte ruim twintig jaar in Russische ziekenhuizen en raakte daar onder de indruk van de medische mogelijkheden van de bloedzuiger. “Ik noem de diertjes ‘levende naalden’, want ze ontrekken niet alleen bloed, ze brengen een heel palet aan bio-actieve stoffen in het lichaam.” Het nut van bloedzuigertherapie is volgens haar bewezen voor ziekten van de bloedvaten, zoals beroertes, pijn op de borst als gevolg van angina pectoris, trombose, maar ook voor problemen van de wervelkolom.

“Ik gebruik ze echter ook bij hardnekkige hoofdpijn en migraine, sportblessures, rsi-klachten, rugpijn en ontstekingstoestanden. Heel veel, zo niet de meeste aandoeningen vinden hun oorsprong in circulatiestoringen. Deze therapie verbetert de doorbloeding langdurig en elimineert dus een belangrijk basisprobleem. Vraag het aan mijn patiënten.” Guiliazova ondervindt soms weerstand van sceptische collega’s, maar heeft een stevig weerwoord. “Ik ben arts, ik ben kritisch en ik zie dat het werkt. Waarom zou ik dan geen gebruik van maken?” Het begrip ‘kwakzalverij’ wordt volgens haar in Nederland veel te lichtvaardig gebruikt.

“Waardevolle therapieën waaraan de industrie geen grote sommen geld kan verdienen, worden nauwelijks onderzocht. En alle niet officieel onderzochte therapieën vallen automatisch in de categorie ‘kwakzalverij’, ook als ze in de praktijk beter werken dan dure pillen.”

Panorama - 12 january 2005 - Melchior Meijer

Deze website is auteursrechtelijk beschermd.